Η περίοδος 2011-2015 μια περίοδο περαιτέρω αναβάθμισης της παραγωγικής λειτουργίας και της παροχής υπηρεσιών του Παρατηρητηρίου, και παράλληλα διεύρυνσης των δραστηριοτήτων του και της αξιοποίησής του.

Στο πλαίσιο του ΕΠ-ΕΠ προτάθηκαν για χρηματοδότηση δραστηριότητες του δεύτερου κύκλου λειτουργίας του Παρατηρητηρίου της Εγνατίας Οδού (Πρόγραμμα Δράσης 2011-2015), οι βασικές συνιστώσες του οποίου συνοψίζονται στις κάτωθι 4 δράσεις:

I. Δράση Ι: Επιστημονική υποστήριξη – σύμβουλοι.

II. Δράση ΙΙ: Πρόγραμμα ερευνών-μελετών.

III. Δράση IΙΙ: Ενέργειες διάχυσης των αποτελεσμάτων.

IV. Δράση ΙV: Προμήθειες υποστήριξης ερευνητικού έργου.

Η Δράση Ι αφορά στην υποστήριξη των εργασιών του Παρατηρητηρίου από εξειδικευμένους επιστημονικούς συμβούλους, για την διαχείριση δεδομένων και την παραγωγή αποτελεσμάτων και εκθέσεων που αφορούν τους δείκτες και τις θεματικές ενότητες των χωρικές επιδράσεων.

Η Δράση ΙΙ αφορά στην αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του Παρατηρητηρίου μέχρι σήμερα και στην εκπόνηση των απαραίτητων ερευνών-μελετών για τον υπολογισμό και την παρακολούθηση των δεικτών και των θεματικών ενοτήτων των χωρικών επιδράσεων.

Η Δράση ΙΙΙ αφορά στην υλοποίηση των απαραίτητων ενεργειών διάχυσης των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων του Παρατηρητηρίου, ώστε να υπάρξει ουσιαστική αξιοποίησή τους προς όφελος της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης.

Η Δράση ΙV αφορά στην υλοποίηση των απαραίτητων προμηθειών για την εκτέλεση συστηματικής μέτρησης και καταγραφής στοιχείων για τον κυκλοφοριακό φόρτο και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Υλοποιημένες ενέργειες στο πλαίσιο του Προαγράμματος Δράσης 2011-2015:

- Σύμβουλος για τη συνθετική επεξεργασία και αξιολόγηση των χωρικών επιδράσεων

- Mελέτη αξιολόγησης και προοπτικών του Παρατηρητηρίου

- Προμήθεια υπηρεσιών για την υλοποίηση ετήσιων μετρήσεων και αναλύσεων του περιβαλλοντικού δείκτη «ποιότητα των υδάτων» στη ζώνη διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων

- Προμήθεια υπηρεσιών υλοποίησης μετρήσεων και αναλύσεων των περιβαλλοντικών δεικτών για την «ποιότητα της ατμόσφαιρας» στη ζώνη διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων

- Μελέτη ετήσιων μετρήσεων και χαρτογραφήσεων-αναλύσεων του περιβαλλοντικού δείκτη «έκθεση πληθυσμού σε θόρυβο»

- Μελέτη επιδράσεων της Εγνατίας Οδού στη διατροπικότητα των μεταφορών, στην πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη και την διασυνοριακή συνεργασία στην ΝΑ Ευρώπη

- Προμήθεια υπηρεσιών για την έκδοση και διάχυση ειδικών ενημερωτικών εντύπων

- Προμήθεια υπηρεσιών για τη διοργάνωση ενημερωτικών και επιστημονικών εκδηλώσεων

- Προμήθεια εξοπλισμού κυκλοφοριακών μετρήσεων - Προμήθεια Συστημάτων Δειγματοληπτών Υδάτων (εξοπλισμός περιβαλλοντικών μετρήσεων)

- Προμήθεια Συστημάτων Ψηφιακών Βροχογράφων

Η υλοποίηση των παραπάνω ενεργειών συμβάλλει στην βέλτιστη, ολοκληρωμένη και αποτελεσματική παρακολούθηση και αξιοποίηση των χωρικών επιδράσεων της Εγνατίας Οδού και των καθέτων σε αυτήν αξόνων, στην βιώσιμη ανάπτυξη και την εδαφική συνοχή της Βόρειας Ελλάδας.

Η πράξη συμβάλλει με τις απαραίτητες δράσεις τεχνικής υποστήριξης που περιλαμβάνει, σε οριζόντια ή εξειδικευμένα θέματα αξιοποίησης της Εγνατίας Οδού, και των καθέτων σε αυτήν αξόνων, στην βιώσιμη ανάπτυξη και την εδαφική συνοχή της Βόρειας Ελλάδας. Η σημασία των έργων αλλά και το μέγεθος της σχετικής επένδυσης επιτάσσουν την προώθηση συμπληρωματικών, πέραν της κατασκευής, δράσεων που θα πολλαπλασιάσουν τα οφέλη από τη λειτουργία τους.

H «μελέτη αξιολόγησης και προοπτικών του Παρατηρητηρίου» που πραγματοποιήθηκε το 2014 (κωδ. αναφοράς σύμβασης: 5212), ανέδειξε ως βασικό συμπέρασμα προοπτικών το ότι

«η συσσωρευμένη τεχνογνωσία, η εμπειρία και το δίκτυο σχέσεων και συνεργασιών που έχει αναπτύξει το Παρατηρητήριο, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό σύστημα καταγραφής και επεξεργασίας δεδομένων και παρακολούθησης επιδράσεων των οδικών αξόνων. Στο πλαίσιο αυτό, το μέλλον του Παρατηρητηρίου ως έγκυρου τεχνογνωστικού μηχανισμού, μπορεί να συνδεθεί με τη σταδιακή διεύρυνση της εμβέλειας των δραστηριοτήτων του στο σύνολο του δικτύου οδικών αξόνων της χώρας και της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Ευρώπης, συνδέοντας τις αποφάσεις για το δίκτυο των μεταφορικών υποδομών με τις προτεραιότητες της χωρικής ανάπτυξης».

Η σκοπιμότητα υλοποίησης της πράξης αφορά επίσης στην επιστημονικά τεκμηριωμένη απόκτηση και συσσώρευση ειδικής τεχνογνωσίας και βασικών στοιχείων και πληροφοριών, και σε ενιαίο μηχανισμό παρακολούθησης (Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού). Κατ’ αυτό τον τρόπο, η πράξη διευκολύνει τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών από την ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. προς άλλες δημόσιες αρχές, οργανισμούς, επιχειρήσεις αλλά και προς τους πολίτες, για την υποστήριξη των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και μέτρων πολιτικής από τους αρμόδιους φορείς του Δημοσίου και της Περιφερειακής/Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και για την υποστήριξη των επιχειρηματικών και κοινωνικών δράσεων.

Η Επιτροπή Παρατηρητηρίου έχει διαμορφώσει το στρατηγικό προγραμματισμό των δράσεων για την περίοδο 2016-2023 με στόχο την περαιτέρω αναβάθμιση της υποδομής, της παραγωγικής λειτουργίας και της παροχής υπηρεσιών του Παρατηρητηρίου και παράλληλα τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων του και της ουσιαστικής αξιοποίησής του, ως ένας έγκυρος μηχανισμός υποστήριξης του αναπτυξιακού σχεδιασμού και των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και μέτρων πολιτικής στους τομείς μεταφορών και χωρικής ανάπτυξης.

Ιδιαίτερη βαρύτητα για την επίτευξη αυτού του στόχου έχουν

(α) η οργανωτική ενδυνάμωση του Παρατηρητηρίου, ώστε αφενός να σταθεροποιηθεί η συγκρότηση και απόδοση της Μονάδας, και αφετέρου να υπάρξει η βέλτιστη απόδοση και αξιοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων δράσεων,

(β) η, ενδεχόμενη, διεύρυνση του αντικειμένου δραστηριοτήτων με την παρακολούθηση νέων οδικών αξόνων και

(γ) η σχετική θεσμική κατοχύρωση συνεργασιών & μεθόδων αξιοποίησης των αποτελεσμάτων και της τεχνογνωσίας του Παρατηρητηρίου.

Το αντικείμενο του στρατηγικού προγραμματισμού για την περίοδο 2016-2023 βασίζεται στις τέσσερις βασικές Δράσεις του Παρατηρητηρίου :

- Δράση Ι: επιστημονική υποστήριξη – σύμβουλοι: Η Δράση Ι αφορά ενέργειες (συμβάσεις) για την επιστημονική και τεχνική υποστήριξη από εξωτερικούς συνεργάτες (συμβούλους) ώστε να εξασφαλιστεί η αξιόπιστη και απρόσκοπτη παραγωγική λειτουργία και διάθεση των αποτελεσμάτων, προϊόντων και υπηρεσιών του Παρατηρητηρίου, σύμφωνα το νέο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων και σύμφωνα με τις σύγχρονες εξελίξεις και απαιτήσεις της πολιτικής μεταφορών, καθώς και του χωροταξικού-πολεοδομικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού στη χώρα.

- Δράση ΙΙ: πρόγραμμα μετρήσεων-ερευνών-μελετών: Η Δράση ΙΙ αφορά ενέργειες (συμβάσεις) για την εκπόνηση των απαραίτητων μετρήσεων-ερευνών-μελετών που στοιχειοθετούν τον υπολογισμό και την παρακολούθηση ειδικών δεικτών και θεμάτων χωρικών επιδράσεων, οι οποίες δεν είναι δυνατό να υλοποιηθούν εσωτερικά από το Παρατηρητήριο και την ΕΟΑΕ, επειδή το αντικείμενό τους απαιτεί σύνθετη επιστημονική προσέγγιση και ειδικές τεχνικές/μεθόδους μετρήσεων, ερευνών πεδίου και αναλύσεων.

- Δράση IΙΙ: προμήθειες υποστήριξης ερευνητικού έργου: Η Δράση ΙΙΙ αφορά ενέργειες (συμβάσεις) για την προμήθεια υλικοτεχνικής υποδομής που θα αναβαθμίσει με ουσιαστικό τρόπο την οργάνωση-υποδομή αλλά και την χρησιμότητα του Παρατηρητηρίου.

- Δράση ΙV: ενέργειες προβολής-διάχυσης και δικτύωσης: Η Δράση IV αφορά εξωστρεφείς ενέργειες (συμβάσεις) προβολής-διάχυσης και δικτύωσης όπως η διοργάνωση επιστημονικών ημερίδων και ενημερωτικών εκδηλώσεων, η έκδοση εκθέσεων και ενημερωτικών εντύπων, κτλ.